ŚMIERĆ PIĘKNYCH SAREN
- Autor: OTA PAVEL
- Wydawnictwo: STARA SZKOŁA
- Liczba stron: 256
- Data premiery w tym wydaniu: 10.10.2021r.
- Rok 1 wydania polskiego: 1976r.
- Rok premiery światowej: 1971r.
@Wydawnictwo Stara Szkoła wydało moją ulubioną czeską serię z czeską dziedziczką amerykańskiego pochodzenia Marią III z Kostki (recenzje dwóch ostatnich tomów znajdziecie tu: „Arystokratka pod ostrzałem miłości Vol. 1” oraz „Arystokratka pod ostrzałem miłości. Vol 2”) autorstwa prawdziwego kasztelana na czeskim zamku Pana Evžena Bočka. Patrząc na publikacje tego wydawnictwa zwróciłam uwagę na książkę Ota Pavla pt. „Śmierć pięknych saren”, która szczęśliwie dla mnie dostępna jest na Legimi, przez co ja mogłam ją przeczytać na moim urlopie na czytniku marki InkBook Polska. To kolejna opinia o książce z gatunku literatury pięknej, do której przeczytania Was szczerze zachęcam.
Autor swe autobiograficzne fabularyzowane opowieści podzielił na cztery części. W pierwszej zawarł opowiadania, w których główną rolę odegrały historie z życia jego ojca, efektywnego przedwojennego komiwojażera firmy Elektrolux Leona Poppera mającego na wychowaniu trzech synów, Ota, Hugona i Jerzego. Czeskiego Żyda ożenionego ze złotowłosą chrześcijanką który z zachwytu nad Irmą, żoną prezesa Elektroluxu, Franciszka Karolika zaprzyjaźnił się nawet na krótko ze znanym praskim malarzem Vratislavem Nechlebą. To fragmenty, w których poznajemy rodzinę Popperów. Zachwycamy się smakami i zapachami przedwojennej Pragi. Śledzimy wydarzenia wojenne, również z perspektywy dwóch młodych Popperów, Hugona i Jerzego, którzy zostają wezwani do obozów koncentracyjnych Terezina i Oświęcimia, i którym w ostatni wieczór Popper zaserwował ostatnią porządną ucztę z upolowanej przy pomocy Karola Proszka sarny, co autor pięknie odwzorował w tytułowym opowiadaniu pt. „Śmierć pięknych saren.” Samo życie głównego narratora poznajemy z trzech części nazwanych; „Dzieciństwo’, „Odważny młody mężczyzna” i „Powroty”. Czytelnik śledzi jego losy, jego miłości, jego przygody. Aż do momentu, w którym z bezpośredniej relacji narratora przeczytał:
„Potem długo nie jeździłem tak z braćmi na ryby. Horoskop się sprawdził. Zmysły postradałem ja i spędziłem pięć lat w zakładzie dla chorych psychicznie.” – „Śmierć pięknych saren” Ota Pavel.
O czym autor bardzo osobiście opowiedział w Epilogu. Dzięki temu dowiedziałam się, że Ota Pavel trafił do zakładu w wieku 34 lat. I to właśnie choroba przyczyniła się do powstania tego tomu opowiadań opartych na jego osobistych wspomnieniach.
„(…) Ludzie często gadają na łonie natury o bzdurach i durnotach, natomiast przyroda mówiła prostym i jasnym językiem tylko o pięknie, miłości, nienawiści, pożywieniu i śmierci. Tak jakby ktoś wykreślił z niej wszystko co nieistotne.” – „Śmierć pięknych saren” Ota Pavel.
I dużo o tej przyrodzie w opowiadaniach Pavla jest. O przyrodzie z perspektywy wędkarzy. O nocnym czuwaniu, o cierpliwym czekaniu, o wezbranych wodach. Autor oddaje hołd przyrodzie i temu, że stanowi dla nas źródło pokarmu. Zresztą ryby pojawiają się w opowieściach od początku do końca. Wędkarzem zapalonym był ojciec narratora, który ciągle czekał na złowienie tej największej, tej najważniejsze. I który, jak autor opowiedział w „Złotych węgorzach” złowił jedenaście takich i przyrządził dla swego syna po jednym na każdej kolacji, tylko po to, by odwdzięczyć się synowi za taki sam przysmak z przeszłości. Marzył też o hodowaniu karpi, co mu się nie udało, o czym czytałam w „Najdroższe w Europie Środkowej”. Marzenia te przeniósł na synów, którym udało się co nieco. I złapanie pstrągów. I wyprawa na ryby w wody Bałtyku łodzią podwodną („Na ryby łodzią podwodną”) z polską załogą, w tym z osławionym w wojnie admirałem Romanowskim. I nawet złowienie morskich ryb drapieżnych w Morzu Czarnym w trakcie urlopu z żoną Wierą w Bułgarii („Pelamidy”). Samemu narratorowi udało się zaszczepić łowienie kiełbi, okoni, jesiotrów, czy nawet płotek własnym trzem synom; Jankowi, Piotrkowi i Jurkowi.
„(…) łowienie ryb to tajemnica. Imaginacja. Misterium. Przynęta wpada pod wodę i nic więcej nie widać. Nie widać, co się tam dzieje, jaka jest tam ryba. Całkowicie nieznany świat.” – „Śmierć pięknych saren” Ota Pavel.
Dużo w opowiadaniach jest realizmu (jest ich łącznie trzydzieści jeden). Narracja pierwszoosobowa wymaga pisania z pespektywy „ja”. Narrator jest więc również bohaterem opisywanych wydarzeń i z własnych doświadczeń relacjonuje przeżyte historie. Przez cały czas byłam więc bliżej uczuć i myśli narratora. Pozwalało to na większe moje zaangażowanie emocjonalne w opowiadane historie. Choć nie ukrywam, że powtarzający się praktycznie w każdym fragmencie wątek łowienia ryb, zachowań wędkarzy, rodzajów połowów i metod w nim wykorzystywanych mnie nużyły. Wędkarzem nigdy nie byłam i nie będę. W moim otoczeniu też ich nie ma, więc trudno mi odczuwać to samo, co bohaterowie opowieści.
Proza Ota Pavla jest filozoficzna i opowiada o wielu głębokich przeżyciach. Choć w niejednym miejscu autor pokusił się o przedstawienie opowieści w sposób bardziej stereotypowy.
„(…) Czech obcy gospodarz pozwoli ci spać w łóżku, a rodzina pod Pragą każe spać na sianie. Tak jakby w stolicy i jej okolicach diabeł zmienił serca większości ludzi w kamień.” – „Śmierć pięknych saren” Ota Pavel.
Przykładem na to jest również opowiadanie „Długi Janek” i historia białego namiotu oraz czterech dorosłych w nim i mały pies.
„Śmierć pięknych saren” Ota Pavla to epitafium na praskie, dobre czasy. To wspomnienie wojny i czasów powojennych. To nagrobek komunistycznej Czechosłowacji z rybami w tle, z walczeniem o siebie, o rodzinę, a także z walką z chorobą psychiatryczną w tle.
To prawdziwa literatura piękna!
Moja ocena: 8/10
Książkę wydało wydawnictwo Stara Szkoła.
Słoneczna Strona Życia 